گیاه بونسای جزو گیاهان خاص و درختچه های مینیاتوری است که به طرز خاصی دیزاین شده است. در واقع بونسای ها، همون گیاهان عادی هستند که با روشی خاصی ساقه و ریشه هایش کوچک شده و در گلدان شبیه ظرف کاشته شده است. بن سای ها را برای اینکه ساختاری شبیه ساختار گیاه اصلی داشته باشند به روشهای خاصی هرس می کنند یا اینکه به کمک سیم قسمتهایی از آن را می‌پیچند.

خاستگاه اولیه بونسای به چین و ژاپن بر می گردد و به ژاپنی به معنی در ظرف کاشته شده می باشد. اولین بار در اوایل قرن ۱۴ میلادی استفاده از  گل بونسای و ساخت بونسای شروع شده است. در آن موقع بونسای مخصوص قشر ثروتمند بود. خیلی از افراد معتقدند که درست کردن و نگهداری از گل بونسای زیبا، علاوه بر لذت بخش بودن روشی برای جلوگیری از استرس است.

بن سای گروهی از گیاهان را شامل می‌شود که جز گیاهان آپارتمانی خاص و درختانی مینیاتوری هستند که به‌شکلی خاص دیزاین شده است. به‌عبارت دیگر بونسای ها درواقع همان گیاهان عادی هستند که با یک روش خاص ریشه‌ها و ساقه‌هایشان کوتاه شده و در گلدانی ظرف‌ مانند کاشته می‌شوند. سپس برای این‌که شکل خاصی به خودش بگیرد، آن را به روش خاص هرس کرده یا دورساقه‌هایش را سیم‌پیچی می‌کنند که به درختچه بونسای مشهور است.
 

نگهداری از گل بونسای

چطور به بن سای آب بدهیم؟

در نگهداری از بن سای آبیاری آن خیلی مهم است و هرگز نباید آن را فراموش کنید. به عبارت دیگر بن سای نباید تشنه بماند مخصوصا اگر زیر نور مستقیم آفتاب و در هوای آزاد قرار دارد. در مورد زمان آبیاری نیز باید بگوییم که زمان دقیق آبیاری هر بن سای متفاوت است و بستگی به شرایط محیطی، جنس خاک و نیاز گیاه دارد. برای تشخیص زمان آبیاری ابتدا از میزان نیاز بن سای خود به آبیاری اطلاعات کافی کسب کرده و سپس هر بار برای آبیاری، میزان خشکی خاک را بررسی کنید و ببینید آیا بن سای شما به آبیاری نیاز دارد یا نه.

اگر بعد از بررسی متوجه شدید، بونسای شما نیاز به آبیاری دارد، یکی از روش‌های مناسب این است که به‌آرامی آب را در گلدان بریزید تا همه‌ی سطح خاک گلدان را بپوشاند و خاک گلدان را جا‌به‌جا نکند. آبیاری به این شکل باید باید تا زمانی ادامه پیدا کند که آب اضافی از سوراخ‌های زیر گلدان بیرون بیاید.

علاوه‌بر روش اول، روش دیگر این است که هرزمانی که سطح خاک بونسای خشک شد، گلدان بونسای را در ظرف بزرگی پر از آب بگذارید، به‌طوری‌که تمام سطح گلدان را بپوشاند و به گیاه نرسد. بعد از گذشت مدتی وقتی که حباب‌های هوا تمام شد، یعنی گلدان به اندازه‌ی کافی آب جذب کرده است و می‌توانید آن را از آب خارج کنید.
 

رطوبت مورد نیاز برای نگهداری بن سای چه‌قدر است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که در طول نگهداری از بن سای رطوبت هوا برای حفظ سلامتی آن، مخصوصا در فصل زمستان بسیار مهم است. به‌این‌منظور یکی از روش‌های خوب جهت تامین رطوبت بونسای،‌ استفاده از جزیره است. جزیره را خودتان به‌راحتی می‌توانید درست کنید.

برای درست کردن جریزه در یک سینی یا ظرف کم‌عمقی که بزرگ‌تر از اندازه بن سای است، یک یا چند لایه سنگ کوچک بریزید، به‌طوری‌که تمامی سطح سینی را بپوشاند. حالا روی آن آب بریزید. جزیره‌ شما آماده است؛ کافیست گلدان بونسای را روی آن بگذارید. این آب کم‌کم بخار می‌شود و رطوبت هوای اطراف بونسای را حفظ می‌کند. در این باره حتما یادتان باشد که باید به مقداری آب بریزید که کف گلدان با آب تماس نداشته باشد، در این صورت آب باعث پوسیدگی ریشه و از بین رفتن بن سای شما خواهد شد.
 

محل مناسب برای نگهداری بن سای کجاست؟

یکی دیگر از مواردی که در نگهداری از بن سای باید به آن توجه داشته باشید محل نگهداری از آن است. بن سای‌ها معمولا به ۴ تا ۶ ساعت نور خورشید در طول روز نیاز دارد. برای بعضی از آن‌ها اگر این مدت زمان بیش‌تر هم باشد، بهتر است. ازاین‌رو بن سای را در جایی بگذارید که نور مستقیم خورشید را به‌طور کامل دریافت کند؛ مثلا نزدیک پنجره یا در فضای باز؛ البته اگر شرایط مناسب است.

اگر قصد نگهداری از بن سای در داخل منزل را دارید،‌ بهترین محل برای نگهداری از بن سای پنجره‌ی رو به جنوب و بعد از آن پنجره‌ رو به غرب یا شرق است. ناگفته نماند می‌توانید بونسای خود را در نزدیکی پنجره‌ی شمالی هم قرار دهید، اما احتمالا بونسای شما برای رشد به نور مصنوعی نیاز خواهید داشت.

اگر شب‌ها دمای هوا کم‌تر از ۴ درجه‌ نمی‌شود، می‌توانید بونسای را در تراس، پاسیو یا حیاط بگذارید. در این حالت، بهتر است بونسای در جایی باشد که نور خورشید صبحگاهی را دریافت کند و هنگام عصر در سایه باشد، اما اگر دمای هوا در فضای باز در شب به زیر ۴ درجه رسید، وقت آن رسیده که بونسای را داخل خانه بیاورید.
 

چطور بن سای را هرس کنیم؟

قبل از هر چیز باید بگوییم که هرس کردن بن سای یک کار تخصصی است، بنابراین اگر مهارت کافی در این زمینه ندارید، حتما هرس کردن را به دست یک متخصص بسپارید، چراکه در غیراینصورت ممکن است، درختچه زیبای خود را به کلی از دست بدهید.

از نکته یاد شده که بگذریم، هرس کردن یکی از موارد در نگهداری از بن سای و جز یکی از جالب‌ترین کارهایی که می‌توانید با بونسای‌تان انجام دهید. هرچه قدر در مورد هنر آراستن بونسای بیش‌تر بدانید، بیش‌تر خواهید فهمید که  بونسای می‌تواند تا چه اندازه اشکال متفاوت و زیبا داشته باشد.
 

خاک مناسب برای نگهداری بن سای چه خاکی است؟

خاک نیز یکی دیگر از موارد اساسی و مهم در نگهداری از بن سای است. بن سای به خاکی نیاز دارد که سه ویژگی مهم را داشته باشد:
1. زهکش خوبی داشته باشد. یعنی آب اضافی را سریع خارج کند.
2. آب مورد نیاز گیاه را در خودش نگه دارد.
3. ذرات درشت هم داشته باشد تا جریان هوا داخل خاک هم وجود داشته و اکسیژن به ریشه‌ها برسد.
 

آیا بن سای به کود نیاز دارد؟

جواب این سوال بله است. اگر می‌خواهید بن سای شما برای همیشه سالم و زیبا بماند،‌ باید به آن کود بدهید. دلیل اصلی این موضوع این است که بونسای در مقدار کمی خاک رشد می‌کند، پس لازم است به‌صورت مرتب به آن کود بدهید.

در طول نگهداری از بن سای به‌منظور کوددهی به آن، در فصل رشد یعنی اوایل بهار تا اواسط پاییز ماهی یک‌بار به خاک بن سای کود اضافه کنید. در مورد کود مناسب برای بونسای نیز باید بگوییم تقریبا هر نوع کود عمومی مخصوص گیاهان برای بن سای مناسب است. برای کوددهی به بن سای پیشنهاد ما این است که کود را به اندازه نصف میزان غلظت تعیین‌شده استفاده کنید. مثلا اگر قرار است به‌ازای هر قاشق کود یک لیتر آب اضافه کنید، شما میزان آب را دو برابر یعنی دو لیتر درنظر بگیرید.
 

تکثیر گیاه بونسای

تکثیر گیاه بونسای مشکل است و انجام آن برای افرادی که تجربه کافی ندارند و مبتدی محسوب می‌شوند، توصیه نمی‌شود. این گیاه را به 2 روش کشت بذر و قلمه زدن ساقه تکثیر خواهند کرد.

روش اول: تکثیر گیاه بونسای از طریق بذر

1. در مرحله اول باید بذرهای گیاه بونسای را روی خاک پخش کنید و بعد مقداری خاک روی آن بپاشید تا عمل پوشش‌دهی صورت گیرد.
2. سپس با استفاده از آب‌پاش روی خاک را خیس کنید و به کمک نایلون پلاستیکی شفاف روی گلدان را بپوشانید تا رطوبت موردنیاز برای رشد و ریشه‌دهی بذرها فراهم شود.
3. هر روز به مدت 2 تا 3 ساعت نایلون را از روی گلدان بردارید تا خاک دچار بیماری‌های قارچی نشود. اگر تشخیص قــارچ گیاهان آپارتمانی به‌سرعت انجام شود، درمان در اوایل آفت‌زدگی بسیار موثرتر خواهد بود.
 

روش دوم: تکثیر گیاه بونسای از طریق قلمه زدن

1. اول یکی از ساقه‌های سالم و قوی گیاه را انتخاب کنید و آن را توسط قیچی یا چاقوی تیز (که از قبل ضدعفونی‌شده) از گیاه جدا نمایید.
2. 1 تا 2 برگِ انتهاییِ قلمه ساقه را جدا نمایید.
3. قلمه انتخابی را درون یک گلدان کوچک با خاک مرغوب دارای پیت قرار دهید. (این خاک باید مرطوب باشد.)
4. این قلمه را درون یک کیسه پلاستیکی شفاف که دارای چند سوراخ جهت تهویه هوا است، بگذارید.
5. درب پلاستیک را محکم ببندید ( در این حالت، این پلاستیک شبیه به فضای گلخانه‌ای برای گیاه شما عمل خواهد کرد و باعث رطوبت گیاه می‌شود.) پلاستیک نیز باید نور کافی را به‌شکل مستقیم دریافت کند.
6. پس از گذشت 4 تا 6 هفته، درب پلاستیک را باز کنید و گیاه را از آن خارج نمایید. قلمه‌ تعبیه‌شده درون خاک، باید دارای چند ریشه شده باشد.
7. در این مرحله آبیاری را شروع نموده و به‌آرامی نور گیاه را افزایش دهید.
 

نتیجه‌گیری

نگهداری گل بونسای نیازمند دقت و توجه است. با رعایت نکات مرتبط با گل بونسای و مراقبت منظم، می‌توانید از رشد و زیبایی درختان بونسای لذت ببرید. به یاد داشته باشید که هرگونه تغییر در مراقبت و نگهداری گل بونسای باید با دقت و به‌تناسب با نیازهای خاص درخت انجام شود.


منابع
https://www.irangrowlight.ir
https://blog.achareh.ir
https://www.golsetan.com